Regulacje prawne kryptowalut – Polska i świat

Kryptowaluty w ciągu ostatnich lat zagościły na dobre w krajobrazie rynku finansowego. Ich rosnąca popularność oraz coraz szersze wykorzystanie skłoniła instytucje centralne do stworzenia przepisów prawnych, które regulują cyfrowe aktywa. Choć blockchain jest kluczem do wolności i anonimowości, a większość postulatów z manifestu Satoshiego Nakamoto odnosi się do braku kontroli centralnych instytucji, warto przyjrzeć się temu, jak prawo podchodzi do tematu kryptowalut. Zapraszamy do artykułu, w którym wytłumaczymy jak regulacje prawne wpływają na rynek kryptowalut.

Uwaga: regulacje związane z kryptowalutami mogą się zmienić w przyszłości.

Kryptowaluty a polskie prawo – definicja i podatki

W Polsce kryptowlauty reguluje ustawa AML/CFT (Anti-money Laundering/Combating the Financing of Terrorism). Zgodnie z jej zapisami cyfrowa waluta stanowi wartość majątkową oraz środek obrotu gospodarczego, który można wymienić na inne środki płatnicze (np. pieniądz fiducjarny). Jednocześnie ustawa wyklucza drogą eliminacji, czym waluta elektroniczna nie jest – międzynarodową jednostką rozrachunkową, prawnym środkiem płatniczym, instrumentem finansowym, pieniądzem cyfrowym, wekslem lub czekiem.

W Polsce obowiązuje rozliczenie podatku PIT od kryptowalut, który wynosi 19%. Jego sposób obliczenia jest bardzo prosty. W danym roku podatkowym sumujemy wydatki i wypłacone zyski z krypto aktywów i od zysku z podanej kwoty należy zapłacić podatek. Oznacza to w praktyce, że jeśli kupiliśmy za FIAT kryptowaluty o wartości 5000 zł, następnie ich wartość wzrośnie do np. 8000 zł i postanowimy je z powrotem zamienić na FIAT, wówczas podatek będziemy liczyć w następujący sposób: 8000 zł – 5000 zł = 3000 zł (zysk, pomijając prowizje giełd). Wartość podatku to 19% z 3000 zł, czyli 570 zł. To, w jaki sposób osiągnęliśmy zysk z kryptowalut nie jest istotne – może być to airdrop, staking, narzędzia Defi czy też zasilanie liquidity pool – liczy się różnica pomiędzy tym ile wpłaciliśmy a wypłacamy. 

Jak KNF podzielił kryptowaluty? 

W 2020 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego dokonał podziału kryptowalut na następujące kategorie:

• Stabilne tokeny płatnicze – w branży przyjęło się, aby używać angielskiej nomenklatury, czyli stablecoiny. Ich cechą charakterystyczną jest powiązanie z wartością tradycyjnego dobra jak pieniądz FIAT czy złoto. Przy spełnieniu odpowiednich wymogów z ustawy o usługach płatniczych, mogą one pełnić funkcję pieniądza elektronicznego. 
• Niestabilne tokeny płatnicze – to kategoria, którą najpowszechniej można kojarzyć z kryptowalutami, np. bitcoin czy Ethereum. Nie emituje ich żadna instytucja centralna, nie akceptuje się ich(jeszcze, lecz to ulega zmianie) w punktach usługowo – handlowych. Ich wartość nie zależy od innych walut cyfrowych, natomiast cena jest ustalana przez rynek. 
• Tokeny użytkowe – najczęściej można je spotkać przy zbiórkach na dany projekt. Celem ich istnienia jest zapewnienie dostępu do danego produktu lub usługi w przyszłości. 
• Tokeny inwestycyjne – są to kryptoaktywa charakteryzujące się wysokim ryzykiem. Nie podlegają zapisom prawa krajowego lub też unijnego. 

Sytuacja prawna kryptowalut w wybranych krajach świata

Aby szerzej zrozumieć, jak poszczególne państwa podchodzą do tematu regulacji kryptowalut, przyjrzyjmy się bliżej temu, jak prawo traktuje ten obszar w poszczególnych zakątkach świata: 

USA – regulacje zależne od czasu inwestycji

W Stanach Zjednoczonych opodatkowanie kryptowalut zależy od czasu trwania inwestycji. W przypadku krótkiego okresu (poniżej roku) opodatkowanie, wynosi od 10% do 37% w zależności od progu osiągniętych dochodów. Jeśli chodzi o inwestycje długoterminowe (dłużej niż rok), podatek może wynieść 0%, 15% lub 20% w zależności od dochodu indywidualnego lub małżeńskiego. W USA kryptowaluty nie są uznawane za prawny środek płatniczy. Regulacja giełd różni się w zależności od stanu. 

USA coraz skrupulatniej podchodzi do tematu regulowania rynku kryptoaktywów. Ich głównymi priorytetami na ten moment są: ochrona inwestorów poprzez regulowanie giełd oraz emitentów stablecoinów w celu uniknięcia sytuacji na rynku, gdzie jego uczestnicy tracą miliardy dolarów przez upadki dużych projektów – np. przypadek Terra. Kolejnym ważnym aspektem jest walka z cyberprzestępczością. Jest to największa bolączka całej branży i częsty argument przeciwników cyfrowych walut. Powołano nawet specjalną jednostkę FBI, która ma na celu działanie w blockchain i wykrywanie oszustw finansowych czy żądań okupu w kryptowalutach, co niejednokrotnie miało miejsce.

Ostatnim z priorytetów w tym obszarze, którym zajmuje się USA jest stworzenie CBDC (Central Bank Digital Currency). Są to cyfrowe kryptowaluty banków centralnych, czyli najprościej mówiąc rządowy projekt stablecoina, który ma zaprzeczać pierwotnej idei Satoshiego Nakamoto, jakim była decentralizacja w ramach sieci P2P. Pomysł jest kontrowersyjny, ale ma pewną zaletę – przyśpieszenie adopcji kryptowalut, która może wpłynąć na rozwój innych zdecentralizowanych projektów i pozwolić je poznać osobom, które wcześniej nie miały z nimi styczności.

Chiny – zakazane kryptowaluty

W Państwie Środka kryptowaluty zostały całkowicie zakazane w 2021 roku przez Ludowy Bank Chin. Podmioty zajmujące ich obrotem cyfrowymi walutami oraz górnicy byli zmuszeni do przeniesienia swojej działalności do krajów o łaskawszym prawie. Chiny pracują obecnie nad cyfrowym juanem (e-CNY). 

UK – kryptowaluty są własnością obywatela

W Wielkiej Brytanii kryptowaluty uważane są za własność, a nie prawny środek płatniczy. Giełdy muszą rejestrować się w U.K. Financial Conduct Authority (FCA). Regulacje kryptowalutowe w UK charakteryzują się specjalnymi wymogami dotyczącymi procedur KYC/AML oraz CFT. Na terenie Wielkiej Brytanii należy płacić podatek od zysków kapitałowych, który zależy od podjętych działań oraz stron transakcji. 

Japonia – liberalne regulacje

Kraj kwitnącej wiśni ma liberalne podejście do regulacji kryptowalut. Pod względem podatkowym zyski traktowane są jako “różne przychody”, jeśli Twój dochód z kryptowalut nie przekroczył w danym roku podatkowym 200 000 JPY. Powyżej tej kwoty stawka podatku może się wahać od 5% do aż 45%. Giełdy kryptowalutowe muszą rejestrować się w Agencji Usług finansowych (FSA) i przestrzegać procedur AML/CFT. W 2020 roku powstało Stowarzyszenie Wymiany Wirtualnych Walut (JVCEA). Wszystkie giełdy japońskie są jego członkami. 

Indie – niepewny status regulacji krypto

Indie nie są jednoznacznie zadeklarowane w kwestii podejścia do kryptowalut. Można powiedzieć, iż wahają się oni czy należy je zalegalizować, czy zaostrzać regulacje. Istnieje tam 30% podatek nałożony na wszystkie transakcje kryptowalutowe. 

Brazylia – kryptowaluty jako metoda płątności.

Kraj uchwalił prawo legalizujące kryptowaluty jako metodę płatności w całym kraju. Nie czyni ich to prawnym środkiem płatniczym. W Brazylii dochody miesięczne poniżej 35 000 reali brazylijskich (BRL) nie są opodatkowane. Podatek od dochodów kapitałowych wynosi natomiast 15% (zyski poniżej 5 milionów BRL) i 22,5% (zyski powyżej 30 milionów BRL).

Unia Europejska – regulacje zaostrzające wymogi sprawozdawcze

Kryptowaluty są legalne w ciężkości krajów Unii Europejskiej, a aspekt zarządzania wymianą zależy od poszczególnych państw członkowskich. Opodatkowanie różni się w zależności od kraju, wahając się od 0% do 50%. W 2022 roku uchwalono rozporządzenie w sprawie kryptowalut MiCA (Markets in Crypto Assets) zwiększające ochronę konsumentów poprzez wprowadzenie nowych wymagań dotyczących licencjonowania. W ostatnich latach weszły również w życie dyrektywy 5AMLD i 6AMLD, które zaostrzają wymogi sprawozdawcze oraz obowiązki KYC/CFT. 

Podsumowując – regulacje krypto to relatywnie nowy obszar prawa

Kryptowaluty są relatywnie nowym obszarem, który wymaga prawnego regulowania ze strony państw. Pomimo faktu, że niektóre kraje dążą do zakazania ich, większość państw traktuje ten rodzaj aktywa jako nowy element systemu finansowego, akceptując je i ubierając w odpowiednie przepisy.

Jako ciekawostkę na koniec warto wspomnieć o rajach kryptowalutowych. W Niemczech, jeśli sprzedamy cyfrowe waluty po okresie tzw. utrzymania wynoszącym rok, wówczas nie odprowadza się od nich podatku, w Singapurze z kolei nie istnieje podatek od zysków kapitałowych. W Salwadorze bitcoin jest oficjalną walutą tego państwa, na którą nie ma nałożonych żadnych podatków. Na Malcie również nie ma podatków od kryptowalut, wyjątkiem jest nabywanie ich w ramach ICO – wówczas jest to tylko 5%. 

Odwiedź jeden z punktów Wymienbitcoina.pl i kupuj kryptowaluty za gotówk w wygodny i bezpieczny sposób. Sprawdź nasze kantory na wymienbitcoina.pl

Informacje zawarte w artykule nie stanowią porady prawnej.